Ο ίκτερος είναι μια συχνή και κατά κανόνα φυσιολογική κατάσταση που αφορά μεγάλο ποσοστό νεογνών τις πρώτες ημέρες ζωής. Εκδηλώνεται με κιτρίνισμα του δέρματος και του σκληρού χιτώνα των ματιών, ενώ προκύπτει από την αύξηση της χολερυθρίνης στο αίμα, μιας ουσίας που παράγεται κατά τη διάσπαση των ερυθρών αιμοσφαιρίων.
Πώς δημιουργείται ο ίκτερος στα νεογέννητα;
Κατά τη γέννηση, το νεογέννητο έρχεται αντιμέτωπο με μεγάλες ποσότητες εμβρυϊκής αιμοσφαιρίνης, οι οποίες διασπώνται σταδιακά και αντικαθίστανται από την «ενήλικη» μορφή. Αυτή η φυσική διαδικασία παράγει πολλή χολερυθρίνη μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα. Το ήπαρ του βρέφους, το οποίο ακόμα δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως, δυσκολεύεται να επεξεργαστεί και να αποβάλει τη χολερυθρίνη επαρκώς, με αποτέλεσμα αυτή να συσσωρεύεται στο αίμα.
Η μορφή αυτή λέγεται φυσιολογικός ή νεογνικός ίκτερος και αφορά το 60% των τελειόμηνων και το 80% των πρόωρων νεογνών.
Παράγοντες που ευνοούν την εμφάνιση ίκτερου
Υπάρχουν διάφοροι λόγοι που μπορεί να οδηγήσουν σε εντονότερη ή παρατεταμένη μορφή ίκτερου, εκτός από τη φυσιολογική προσαρμογή του οργανισμού.
Πιο συγκεκριμένα:
- Πρόωρη γέννηση, όπου το ήπαρ είναι πιο ανώριμο
- Αιμολυτική νόσος, λόγω ασυμβατότητας ομάδων αίματος (π.χ. Rh ή ABO)
- Ενδομήτριες ή περιγεννητικές μώλωπες, που αυξάνουν τον καταβολισμό των ερυθρών
- Ελλιπής σίτιση, κυρίως τις πρώτες μέρες ζωής
- Παθολογικές καταστάσεις, όπως υποθυρεοειδισμός ή γενετικά νοσήματα
Σε κάποιες περιπτώσεις, παρατηρείται και ο λεγόμενος ίκτερος μητρικού γάλακτος, ο οποίος σχετίζεται με ουσίες που περιέχονται στο γάλα της μητέρας και επιβραδύνουν την αποβολή της χολερυθρίνης, χωρίς να υποδηλώνουν πρόβλημα.
Πότε εμφανίζεται ο ίκτερος και ποια η διάρκειά του;
Ο νεογνικός ίκτερος ξεκινά συνήθως μεταξύ 2ης και 4ης ημέρας ζωής, φτάνει στο μέγιστο την 4η ή 5η ημέρα και αποδράμει μέχρι το τέλος της 1ης ή 2ης εβδομάδας. Στα πρόωρα ή σε περιπτώσεις ίκτερου μητρικού γάλακτος, μπορεί να διαρκέσει περισσότερο, ακόμη και 3 έως 4 εβδομάδες. Εάν ο ίκτερος εμφανιστεί μέσα στο πρώτο 24ωρο, είναι παθολογικός και απαιτεί άμεση διερεύνηση.
Συμπτώματα και σημάδια που απαιτούν προσοχή
Η κιτρινωπή χροιά στο πρόσωπο και στα μάτια είναι το πιο χαρακτηριστικό σημάδι. Σε προχωρημένες καταστάσεις, η χρώση επεκτείνεται στο σώμα, τα χέρια και τα πόδια. Πέρα από το οπτικό εύρημα, οι γονείς θα πρέπει να προσέχουν:
- Λήθαργο ή υπνηλία
- Αρνητική διάθεση για θηλασμό
- Μειωμένη διούρηση
- Αποχρωματισμένα κόπρανα ή σκούρα ούρα
- Επιμονή του ίκτερου πέραν των 14 ημερών
Τα παραπάνω ενδέχεται να υποδηλώνουν παθολογική αιτιολογία και απαιτούν άμεση παιδιατρική αξιολόγηση.
Διάγνωση και μέθοδοι παρακολούθησης
Η διάγνωση του ίκτερου γίνεται με την κλινική εξέταση και επιβεβαιώνεται με τη μέτρηση της χολερυθρίνης στο αίμα ή με διαδερμικό μετρητή. Οι παιδίατροι λαμβάνουν υπόψη την ηλικία σε ώρες και τις προδιαθέσεις του νεογνού για να καθορίσουν εάν απαιτείται θεραπεία ή παρακολούθηση.
Σε κάποιες περιπτώσεις, ζητούνται συμπληρωματικές εξετάσεις, όπως γενική αίματος, ομάδα αίματος, Coombs test, προκειμένου να εντοπιστεί το αίτιο του ίκτερου.
Ίκτερος: Αντιμετώπιση & θεραπευτικές επιλογές
Ο φυσιολογικός ίκτερος δεν απαιτεί πάντα θεραπεία, καθώς υποχωρεί αυτόματα με την ενυδάτωση και την καλή σίτιση. Ωστόσο, σε υψηλά επίπεδα χολερυθρίνης, η κατάσταση αντιμετωπίζεται με:
- Φωτοθεραπεία, όπου το νεογνό τοποθετείται κάτω από ειδικό μπλε φως
- Αντικατάσταση αίματος, σε βαριές αιμολυτικές περιπτώσεις
- Συχνή παρακολούθηση, με καθημερινές ή ενδιάμεσες μετρήσεις
Η φωτοθεραπεία αποτελεί τη συνηθέστερη παρέμβαση, είναι απολύτως ασφαλής και προσφέρει άμεση μείωση των επιπέδων.
Η Παιδίατρος Δρ. Χατζηάλη Σάαντα είναι δίπλα σας σε κάθε βήμα αυτής της σημαντικής διαδρομής. Με την πολυετή εμπειρία της, μπορεί να σας καθοδηγήσει στην παρακολούθηση και διαχείριση του ίκτερου στα νεογνά και να προσφέρει εξατομικευμένες λύσεις, προσαρμοσμένες στις ανάγκες του δικού σας παιδιού. Επικοινωνήστε μαζί της για υποστήριξη και επιστημονική καθοδήγηση, εξασφαλίζοντας στο μωρό σας ένα ασφαλές ξεκίνημα στη ζωή.
